Tết nguyên tiêu là tết gì? Sự tích-ý nghĩa tết nguyên tiêu ở trung quốc

Tết nguyên tiêu là một trong những ngày lễ hội quan trọng của người dân Trung quốc được tổ chức mỗi dịp đầu xuân năm mới. Không chỉ diễn ra tại Trung quốc Tết Nguyên tiêu cũng được tổ chức hàng năm tại Việt Nam. Tuy nhiên không phải ai cũng biết về nguồn gốc cũng như sự tích, ý nghĩa của ngày lễ đặc biệt này, nhất là đối với những người trẻ. Hiểu được điều đó HiCado sẽ giới thiệu chi tiết đến bạn 3 sự tích thú vị về nguồn gốc của ngày tết này. Đồng thời chỉ ra điểm khác biệt thú vị trong ngày nguyên tiêu ở Việt Nam và Trung Quốc. Đọc ngay bài viết dưới đây để không bỏ lỡ những thông tin hữu ích.

Tết nguyên tiêu là tết gì ? Tết nguyên tiêu 2022 là ngày nào?

Tết nguyên tiêu có nghĩa là đêm rằm đầu tiên trong đó “nguyên” nghĩa là thứ nhất và “tiêu” có nghĩa là đêm. Rằm Tháng Giêng trong tiếng Trung Quốc là 元 宵. Đây là một trong những lễ cổ truyền lâu đời của người dân Trung Quốc.

Dịp lễ này quan trọng không kém so với dịp tết nguyên đán. Lễ tết này được diễn ra chính vào giữa đêm 14 tức đêm trước ngày rằm tháng riêng đến nửa đêm trăng rằm ngày 15 tháng giêng âm lịch hàng năm. Hay nói cách khác là tết nguyên tiêu được tổ chức chính vào mỗi ngày rằm 15 âm lịch hàng năm.

Tuy nhiên theo phong tục của người dân Trung Quốc dịp lễ này có thể được người dân kỷ niệm từ ngày 13 đến hết ngày 17 tháng giêng âm lịch. Ngoài ra Tết nguyên tiêu hay tại một số nơi ở Việt Nam được gọi là tết Thượng Nguyên. Bởi bên cạnh tết Nguyên tiêu còn có Tết Trung Nguyên (rằm tháng Bảy) và Tết Hạ Nguyên (rằm tháng Mười)

Tết nguyên tiêu 2022 là ngày nào?

Tết nguyên tiêu 2022 sẽ vào ngày 15 tháng 1 âm lịch tức ngày 15 tháng 2 dương lịch. Cụ thể là ngày thứ ba 15/2/2022 theo lịch dương.

Tết nguyên tiêu tiếng anh gọi là gì?

Theo một số từ điển tết nguyên tiêu tiếng anh có thể được gọi là ‘Lantern Festival’ (Lễ Hội Đèn Hoa), hay có tên gọi khác là ‘full moon of the first month’ (đêm rằm của năm mới).

>>>> Tham khảo thêm bài viết: Khóa học Tiếng Trung siêu trí nhớ – học thật, học chất, chuẩn đầu ra HSK quốc tế

Nguồn gốc – sự tích về tết nguyên tiêu ở Trung Quốc

Về nguồn gốc tết này được bắt nguồn từ Trung Quốc sau đấy du nhập sang một số nước khác trong đó có Việt Nam. Nguồn gốc về tết nguyên tiêu của người hoa được lưu truyền thì có rất nhiều sự tích khác nhau. Tuy nhiên sau ây là 3 sự tích phổ biến nhất về sự ra đời của tết nguyên tiêu.

>>>> Tham khảo thêm bài viết:  Các ngày lễ lớn của Trung Quốc

Sự tích thứ nhất về tết nguyên tiêu

Theo một số tài liệu của Trung Quốc đã ghi lại tết nguyên tiêu của người hoa bắt nguồn từ thời Tây Hán ở Trung Quốc. Thời Hán Vũ đế có một cung nữ tên nguyên tiêu ở trong cung cấm vì vậy đã nhiều năm không được về thăm quê để đoàn tụ bên gia đình nên đã tìm đến một cái giếng hoang để kết liễu cuộc đời. May thay cô được Đông Phương Sóc là một sủng thân của Hán Vũ Đế cứu sống.
Đông phương Sóc sau khi nghe sự tình thì cảm động trước tấm lòng hiếu thảo của cô cung nữ bèn nghĩ ra một kế sách để giúp cô được đoàn tụ với gia đình. Ông bày bán bói quẻ trên phố Tràng An, tất cả những người đến bói đều được nhận quẻ ghi dòng chữ 16 tháng Giêng bị lửa thiêu rồi nói rằng thiên đình sẽ sai Hỏa thần xuống thiêu rụi hết Kinh Thành.
Được tin đó Hán Vũ Đế đã triệu Đông Phương Sóc đến để bàn kế sách. Đông phương Sóc bèn hiến kế dâng bánh trôi cho hỏa thần. Và đề nghị Nguyên tiêu sẽ là người làm bánh đãi hỏa thần.Đồng thời để Ngọc Hoàng lầm tưởng rằng kinh thành đã bị đốt Đông Phương Sóc đề nghị vào ngày 15 hàng năm dân chúng trong kinh thành sẽ đồng loại treo trước nhà mình một chiếc đèn lồng đỏ.
Để trả công làm bánh dụ hỏa thần nhà vua đã cho Nguyên tiêu được về đoàn tự bên gia đình. Từ đó về sau để nhớ ơn cho nên bánh trôi và ngày rằm tháng riêng được lấy theo tên cô là Nguyên Tiêu.

Sự tích thứ hai về tết nguyên tiêu

Sự tích thứ hai được lưu truyền trong dân gian về ngày tết nguyên tiêu của người hoa đó là. Ngày xưa có mọt con thiên nga bay từ thiên đình xuống hạ giới và bị một người thợ săn dưới phàm giết chết. Ngọc hoàn tức giận nên dã sai người đúng ngày 15 tháng giêng xuống thiêu rụi toàn bộ con người và mọi sinh vật dưới hạ giới.
Tuy nhiên có một vị thần đã liều mình xuống hạ giới bày kế để cứu chúng sinh. Bày cho dân chúng treo đèn lồng đỏ vào đúng ngày 15 tháng giêng để đánh lừa ngọc hoàng. Thế là từ ngày đó nhà nhà treo đèn lồng và bắn pháo hòa vào ngày 15 tháng giêng.

Sự tích thứ 3 về tết nguyên tiêu

Theo một số sử sách trung quốc ghi lại về lịch sử ra đời của các ngày tết Trung Quốc, tết nguyên tiêu có nguồn gốc ra đời từ đời nhà Hán dưới triều vua Hán Văn Đế. Ông lên ngôi vào đúng ngày 15 tháng giêng âm lịch sau khi dẹp yên cuộc xung đột do gia tộc họ Lã khởi xướng.

Từ đó hằng năm vào đúng ngày rằm ông thường ra khỏ cung để chung vui với thần dân. Theo trong sách ghi lại chữ Dạ có nghĩa là đêm trong cổ ngữ Trung Hoa còn được đọc là Tiêu. Đó là lí do vì sao mà vua Hán Văn Đế quyết định đặt ngày rằm tháng giêng là ngày tết Nguyên tiêu.

Ý nghĩa của ngày Tết Nguyên Tiêu ở Trung Quốc và Việt Nam

Tại Trung Quốc:

Tết nguyên tiêu ở Trung Quốc còn có tết gọi khác là tết thương nguyên. Thời xưa đây là dịp nhà vua hội họp các ông Trạng để thết đãi yến tiệc và mời dạo quanh vườn thượng Uyển xem hoa ngắm cảnh làm thơ. Tết nguyên tiêu của người hoa được coi là một trong những ngày lễ thiêng liêng nhất của năm mới. Tết nguyên tiêu còn được người hoa gọi cái tên khác như lễ hội đèn hoa hay lễ Hội Hoa đăng. Ngoài ra vào ngày này người dân coi đây là dịp đoàn viên sum họp.

Bên cạnh đó thì tại Đài Loan ngày tết này còn coi đây như là dịp Valentine phương đông gần giống như ngày thất tịch. Trong ngày này tại đài loan sẽ ghi nguyện ước lên trên đèn lồng và thả lên trời.“Đèn Khổng Minh” hay thiên đăng còn được gọi là “Đèn chúc phúc” hay “Đèn bình an” là các loại đèn khá phổ biến tại đây. Đúng như câu nói xưa trong Thơ Đường. Nguyên tiêu chi dạ hoa lộng nguyệt, mùa trăng tròn lung linh sắc màu hoa đăng rực rỡ cũng là dịp Ngưu Lang Chức Nữ gặp gỡ se duyên.

Tại Việt Nam:

Tết nguyên tiêu hay đêm rằm tháng giêng là một ngày tết có nguồn gốc từ Trung Quốc. Sau đó được du nhập vào Việt Nam. Tại trung quốc đây không phải là một ngày cúng Phật. Tuy nhiên ngày rằm tháng giêng tại Việt nam lại thấm nhuần tư tưởng Phật Pháp.
Với người Việt Nam ngày rằm tháng riêng là thời điểm mà mỗi gia đình sẽ cầu nguyện cho một năm mới bình an và hạnh phúc. Vì thế đây là ngày răm đầu tiên và quan trọng nhất đối với người dân Việt Nam. Vì vậy mà người xưa đã có câu thành ngữ “ Lễ phật quanh năm không bằng ngày rằm tháng giêng. Để từ đó thấy được tầm quan trọng của ngày rằm tháng giêng hay ngày tết nguyên tiêu trong tiềm thức của người Việt.
Tết nguyên tiêu ở Việt Nam còn có khá nhiều các chùa lập đàn Dược sư, tụng kinh trong suốt tháng Giêng. Khuyến khích các Phật tự tham gia cầu nguyện mong một năm mới nhiều bình an phước lành, gặp nhiều điều may mắn.

Phong tục trong tết nguyên tiêu của người Hoa ở trung Quốc

Phong tục quen thuộc trong tết nguyên tiêu của người hoa đó là cúng tế cùng mong phước lành, ăn bánh trôi, treo đèn lồng đỏ và câu nêu trước nhà. Bên cạnh đó thì dịp tết đặc biệt này họ còn có các hoạt động truyền thồng nhứ thả đèn lồng, trình diễn kì lân,múa rồng, giải câu đố trên đèn lồng, ngâm thơ đối liễn.

Đó là những hoạt động rất hay và thú vị để kỉ niệm ngày tết nguyên tiêu. Ngoai ra người Trung Quốc còn lên chòa cầu may, hy vọng cho một năm mới nhiều may mắn và bình an…vv. Ngày nay hầu hết các hoạt động cổ truyền vẫn được tổ chức hết sức náo nhiệt.

Tết nguyên tiêu ăn gì? Các món ăn tết nguyên tiêu của người trung quốc

Tết nguyên tiêu người Trung Quốc ăn gì, cúng gì? Sau đây Hicado sẽ bật mí cho bạn những món ăn cổ truyền của người Hoa trong ngày này. Mỗi món ăn lại mang một ý nghĩa hết sức đặc biệt. Mà không phải ai tim hiểu về trung quốc cũng biết được điều này. Có thể nói mâm cúng tết nguyên tiêu của người hoa rất đa dạng. Mỗi món ăn lại ẩn sâu trong nó ý nghĩa rất đặc biệt. Mỗi vùng ở Trung Quốc có thể có món ăn truyền thống vào ngày nguyên tiêu khác nhau nhưng đều mang một ý nghĩa là cầu cho năm mới sum họp bình yên và hạnh phúc.

Các món ăn truyền thống ngày nguyên tiêu của người hoa:

• Thử nhất là bánh trôi nước. Bánh trôi nước trong tiếng trung là 汤圆 gần âm với 团圆 có nghĩa là đoàn viên. Ăn bánh trôi nước dịp đầu năm với ý nghĩa một năm mới hạnh phúc bên nhau, đoàn tụ sum vầy và vạn sự như ý.
• Thứ hai là rau xà lách. Rau xà lách trong tiếng trung là 生菜 gần âm với 生财 . Có nghĩa là sinh tài lộc. Cầu mong một năm mới nhiều tài lộc.
• Thứ ba là há cảo. Người Trung có phong tục ăn Há cảo 饺子 vào Tết Nguyên Tiêu có truyền thống là ăn “15 dẹt, 16 tròn”,
• Thứ tư là Bánh táo đỏ. Ăn bánh táo đỏ 棗糕 vào dịp nguyên tiêu với mong muốn mọi sự như ý cát tường.
• Thứ năm là bánh màn thầu, bánh yến mạch. Người Chiết Giang Trung quốc thường ăn hai loại bánh này vào tết nguyên tiêu với hy vọng năm mới con cháu đầy đàn. Mang ý nghĩa đại đoàn viên sum họp đông đủ bên đại gia đình/
• Thứ 6 là mì. Theo phong tục của người Giang Bắc Trung Quốc họ có phong tục ăn mì mỗi dịp tết nguyên tiêu. Họ thường có nói “ Thắp đèn Nguyên Tiêu ăn mì ăn xong cầu mong một năm sáng lạng「上燈元宵，落燈面，吃了以後望明年」.

Phong tục tết nguyên tiêu ở Việt Nam so với Trung Quốc

Tết nguyên tiêu hay ngày rằm tháng giêng ở Việt Nam cũng rất đặc biệt. Vào ngày này người dân Việt Nam thường thờ cúng tổ tiên, Trời Đất, các vị anh hùng. Ngoài ra còn có truyền thống đi lễ chùa. Dịp tết này để cầu nguyện một năm mới bình an và hạnh phúc bên gia đình.

Ngoài ra hiện nay số lượng người Hoa ở Việt Nam cũng khá nhiều. Đặc biệt là ở thành phố Hò Chí Minh. Vì vậy tại đây còn tổ chức lễ hội hóa trang rất nhộn nhịp. Đặc biệt tết nguyên tiêu của người Hoa ở Chợ lớn còn được bộ Văn hóa công nhận là di sản văn hóa phi vật thể. Mỗi dịp tết nguyên tiêu Chợ Lớn đã trở thành một địa điểm vui chơi của nhiều người trong mỗi dịp tết đầu năm mới.

Mâm cúng tết nguyên tiêu ở Việt Nam gồm những gì?

Mâm cúng tết nguyên tiêu ở Việt Nam cũng khá giống với mâm cúng các ngày lễ khác ở Việt nam. Tuy nhiên một mâm cơm cúng đúng chuẩn phải đầy đủ các vị như vị mặn, cay, mặn , ngọt. Tất cả hòa quyện lại tạo nên sự tròn vị của mâm cơm ngày tết. Bên cạnh đó mâm cúng tết nguyên tiêu ở Việt Nam còn có thể cơm tẻ. Bởi theo quan niệm truyền thống trong mâm cỗ có nếp có tẻ, có âm có dương đầy đủ để sinh sôi nảy nở

Các món ăn truyền thống ở Việt Nam

Các món ăn có thể kể đến như xôi gấc, bánh chưng, bánh trôi, gà luộc ngậm hoa, dưa món và chân giò bó luộc. Mỗi món ăn trong mâm cúng ngày nguyên tiêu đều tượng trưng cho một điều ước vào năm mới. Cụ thể như bánh trôi hay miền bắc gọi là trôi nước theo quan niệm nó mang ý nghĩa một năm mới mọi chuyện sẽ trôi chay và thông suốt. Hay như xôi gấc có màu đỏ tượng trưng cho một năm mới may mắn, gặp nhiều thành công.

Từ vựng tiếng Trung về Tết Nguyên Tiêu mà bạn cần biết

Hicado sẽ giới thiệu đến bạn một số từ vựng rất hay liên quan đến ngày tết Nguyên Tiêu. Hy vọng với những từ vựng này bạn có thể hiểu rõ hơn về tiếng trung liên quan đến ngày tết nguyên tiêu.

元宵节	yuánxiāo jié	Tết Nguyên Tiêu
上元节	shàng yuán jié	Tết Thượng Nguyên
灯节	dēngjié	Lễ hội lồng đèn
赏花灯	shǎng huādēng	Thưởng thức Hoa Đăng
花灯	huādēng	Hoa Đăng
灯会	dēng huì	Hội đèn hoa Đăng
灯笼	dēnglóng	Đèn lồng
对对联	duì duìlián	Đối câu đối
猜灯谜	cāi dēngmí	Đoán câu đố đèn
舞狮	wǔ shī	múa sư tử
舞龙	wǔ lóng	Múa rồng
巡游	xúnyóu	diễu hành/ tuần hành
保佑	bǎoyòu	phù hộ
祈福	qífú	cầu phúc
团圆	tuányuán	đoàn viên
平安	píng’ān	bình an
上香	shàng xiāng	thắp hương/ thắp nhang
孔明灯	kǒngmíngdēng	đèn Khổng Minh
天灯	tiān dēng	Thiên Đăng
汤圆	tāngyuán	bánh trôi nước
生菜	shēngcài	rau xà lách
生财	shēngcái	sinh tài
饺子	jiǎozi	há cảo
棗糕	zǎo gāo	bánh táo đỏ

Như vậy trên đây Hicado đã chia sẻ đến bạn về nguồn gốc ý nghĩa tết nguyên tiêu. Hy vọng đã phần ào giúp bạn hiểu rõ hơn về nét đẹp truyền thống trong ngày tết nguyên tiêu của người hoa ở Trung Quốc. Đồng thời nhìn thấy được sự khác biệt trong phong tục kỉ niệm ngày lễ này ở Trung Quốc và Việt Nam. Tóm lại thông qua bài viết này bạn sẽ có thêm một cái nhín rộng hơn về các nét đẹp truyền thống của văn hóa Trung Hoa.